Zrozumieć Włochów

Rodzina – relacje – ufam temu, kogo znam – ekspresja – Jestem Włochem – Dolce vita – Włoski design 

Bel Paese (Piekny kraj) – tak Włosi nazywają swój kraj

Włochy to piękny kraj, często odwiedzany przez polskich turystów jak i biznesmenów dlatego poznanie profilu kulturowego Włochów ułatwi budowanie relacji biznesowych oraz przyczyni się do lepszego zrozumienie społeczeństwa i jej kultury narodowej. Przysłowie często cytowane przez mnie na warsztatach międzykulturowych „Będąc w  Rzymie, zachowuj się jak Rzymianin” (When in Rome, do as the Romans do), jest zachętą  explicte do zapoznania się z kulturą biznesową Włochów. 

Włoska kultura – kultura relacji

Jak mówi włoskie przysłowie „Rodzina to najlepsze, co dał Bóg”. Włosi są znani z tego, iż rodzina jest dla nich bardzo ważna i dbają, aby utrzymywać dobre relacje. Do rodziny zalicza się nie tylko rodziców, rodzeństwo i dzieci, a również dalszych kuzynów i krewnych, Zaletą dużej rodziny jest możliwość otrzymania wsparcia od wielu osób. To wzajemne wspieranie może stanowić natomiast dla osób nie należących do rodziny, problem, gdy w sytuacjach służbowych preferuje się osoby, które się zna, a nie te, które posiadają odpowiednie kompetencje. Zjawisko takie nazywa się nepotyzmem, określenie to wywodzi się od  włoskiego słowa nipote, oznaczającego wnuka. W języku włoskim często używane jest słowo raccomandato, które oznacza osobę polecaną. 

W korporacjach włoskich ważne znaczenia odgrywają również relacje budowane horyzontalnie, określane słowem cordata. Słowo to oznacza grupę wspinaczy w górach  połączonych łańcuchem asekurującym. Wiedząc o znaczeniu relacji w funkcjonowaniu Włochów, pracując we Włoszech warto poświęcić odpowiednio dużo czasu na zbudowanie dobrych relacji.

Propartnerskie i protransakcyjne kultury biznesowe

Ze względu na sposób funkcjonowania relacji biznesowych wyróżnia się  dwa typy  kultur – kulturę propartnerską i kulturę protransakcyjną. Społeczeństwa należące do kultur propartnerskich preferują robienie interesów z osobami, które znają, dlatego budowanie relacji jest dla członków tych społeczeństw tak ważne. Włochy należą do tej kultury. W przypadku kultury protransakcyjnej,  jej reprezentanci nie przywiązują  tak wielkiego znaczenia do faktu, aby prowadzić biznesy tylko z osobami, które znają, gdyż głównym celem relacji biznesowej jest transakcja. USA czy Holandia należą do kultur transakcyjnych. Polska kultura w tym wymiarze określana jest jako dualna,  Polacy wykazują bowiem zachowania typowe zarówno dla kultury protransakcyjnej  jak i propartnerskiej.

Społeczeństwo kultury propartnerskiej  charakteryzujące się intensywnymi relacjami społecznymi, które należy pielęgnować poprzeć interakcje społeczne. Najlepszą sposobnością jest wspólne jedzenie. Nie przypadkiem kultury propartnerskie takie jak Chiny, Japonia, Francja czy Włochy mają wysoko rozwiniętą  kulturę jedzenia i najlepsze kuchnie na świecie. W przypadku kultur romańskich – Francji i Włoch relacje utrzymuje się poprzez częste rozmowy  i dyskusje. Włosi rozmawiają wszędzie – kierowca prowadzący autokar, potrafi rozmawiać przez telefon przez całą drogę (2 godziny), pasażerowie w pociągu rozmawiają bez przerwy ze sobą lub przez telefon. 

Ludzie zatrzymują się na ulicy, aby ze sobą porozmawiać  (takie sceny rzadko  widuję w Polsce). 

Co to oznacza w biznesie?

W biznesie kultura relacji przejawia się faktem, iż Włosi wolą robić interesy z osobami, które znają lub które zostały  im polecone. W przypadku pracy zespołu,  zaufanie do nowej  osoby budowane jest przez dłuższy czas, gdyż Włosi należą do kultury, w której zaufanie buduje się w oparciu o relację,    w przeciwieństwie do kultury protransakcyjnej np. amerykańskiej, w którym zaufanie do osoby buduje się w oparciu o kompetencje, jakie ona posiada.  Różnice w zachowaniach organizacyjnych  pomiędzy tymi dwoma typami kultur można podsumować zdaniem ”Ufam osobie,  którą znam w kulturze relacji versus ufam osobie, która jest kompetentna w kulturze protransakcyjnej”.

Afektywny sposób komunikowania się Włochów

Włosi lubią być w kontakcie, również w dosłownym słowa tego znaczeniu. Rozmawiając gestykulują, dotykają rozmówcę, dystans pomiędzy osobami, które stoją i rozmawiają jest zdecydowanie mniejszy niż na przykład w Polsce. Takie zachowania Włochów jak i inne, na przykład mówienie poniesionym głosem oznaczającym zainteresowanie, charakteryzuje zachowanie przedstawicieli kultury afektywnej, w której normą kulturową jest pokazywanie emocji. Polska – z nieznaczną mową ciała oraz niepokazywaniem emocji  należy do kultury umiarkowanie afektywnej. Oznacza to, iż  jesteśmy bardziej emocjonalni w komunikowaniu się niż na przykład  Finowie (należący do kultury neutralnej), ale mnie afektywni niż Włosi. 

Warto wiedzieć o tych dwóch wymiarach kulturowych określających sposób komunikowania się czyli 

o kulturze afektywnej i neutralnej, gdyż brak wiedzy na ten temat, często powoduje nieprawidłową ocenę sytuacji i zachowań osoby reprezentującej inny wymiar kulturowy tzn. patrzenie na jej zachowanie poprzez pryzmat swojej kultury, co  prowadzi do  nieporozumień. 

I tak na przykład – to, co w kulturze afektywnej jest normą – jak na przykład wchodzenie w zdanie w czasie rozmowy, które  stanowi wyraz zaangażowania rozmówcy, w kulturze neutralnej może być uznane za  niegrzeczność.

Włosi ze swoją dynamiką, ekspresją i zaangażowaniem w rozmowę stanowią doskonałych interlokutorów, warto więc to docenić.  Dla Włochów życie to teatr, w którym dużo się dzieje.

Kultura partykularystyczna

Badacze kultur F. Trompenaars i Ch. Turner-Humpden  ze względu na stosunek do przestrzegania prawa, reguł i zasad, wyróżnili dwa typy kultur: uniwersalistyczną i partykularystyczną. W tej pierwszej – jej przedstawiciele, gdy mają dylemat czy faworyzować prawo czy relacje przy wyborze zachowania w określonej sytuacji, w swoich działania kierują  się prawem, oraz przestrzeganiem procedur. W kulturach uniwersalistycznych uważa się, iż że prawo i zasady są jednakowe dla wszystkich, i przez wszystkich powinny być przestrzegane. Przedstawiciele kultury partykularystycznej uważają iż prawo ogólnie powinno obowiązywać, ale w ich przypadku (specjalnym) lub ich znajomych może być  zinterpretowane na ich korzyść. 

W polskiej kulturze dobrze określa  się taką postawę poprzez  przysłowie „Jak Kali kraść to dobrze, jak Kalemu kraść to niedobrze”. Włosi, przedstawiciele kultury partykularystycznej (podobnie jak Polska)  mają określenie „Fatta la legge, trovato l’inganno” co można przetłumaczyć jako  „W każdym prawie znajdzie się luka” ewentualnie „Każde prawo można obejść”.